Nhà nghiên cứu công bố lý thuyết tổng quát công nghệ truyền năng lượng không dây kể chuyện học ở Bách khoa

Năm 2023, TS. Hà Văn Nam - CSV Bách khoa K52, Điện tử Viễn thông, hiện công tác tại ĐH Aalto (Phần Lan) - cùng các đồng nghiệp và hai giáo sư ở ĐH Aalto đã công bố một lý thuyết tổng quát nhất cho công nghệ truyền năng lượng không dây. Công trình này không chỉ đóng góp về mặt học thuật mà còn mở ra nhiều hướng ứng dụng tiềm năng trong nhiều lĩnh vực như y sinh, robot, tự động…

Phía sau thành tựu khoa học gây tiếng vang đó là những ngày tháng miệt mài học tập, những dự án sinh viên giản dị và cả sự đồng hành của thầy cô, bạn bè tại Đại học Bách khoa Hà Nội - Mái trường đã nâng đỡ những bước chân đầu tiên của nhà nghiên cứu Hà Văn Nam trên con đường học thuật.

Ở Bách khoa, tôi học kiến thức và tinh thần kiên trì, sáng tạo
 

- Anh có thể chia sẻ về những ngày tháng học tập tại Đại học Bách khoa Hà Nội? Những kiến thức học từ Bách khoa có giúp gì cho anh trong sự nghiệp NCKH sau này không?

* Những năm tháng học tập ở Bách khoa Hà Nội với tôi thực sự là quãng thời gian không ngừng nỗ lực. Tôi là người dành nhiều thời gian cho việc học, chính điều đó đã rèn cho tôi tính kỷ luật và khả năng tự học - Hành trang quan trọng giúp tôi theo đuổi con đường nghiên cứu sau này. Ở Bách khoa, tôi không chỉ học kiến thức chuyên ngành, mà quan trọng hơn là học cách kiên trì, cách giải quyết vấn đề và không ngừng tìm tòi.

- Trong quãng thời gian học tập tại Bách khoa, anh có nhớ nhất kỷ niệm nào với thầy cô, bạn bè?

* Tôi có rất nhiều kỷ niệm với thầy cô, bạn bè ở Bách khoa! Nếu chọn một kỷ niệm, tôi muốn nhắc đến lần đầu làm việc nhóm project 1 về mạch điều khiển đèn giao thông cùng các bạn lớp ĐT3 (Chiến, Biên, Tuấn, Thưởng và tôi). Đây là nhóm tôi tâm đắc nhất, làm việc hết sức nhiệt huyết và trách nhiệm. Đến nay, tôi vẫn giữ video thành quả hôm ấy, thỉnh thoảng mở lại để nhớ về tinh thần teamwork trẻ trung, hồn nhiên và giàu năng lượng. Tuy sản phẩm lúc đó còn đơn giản, nhưng là kết quả của sự đồng lòng và nỗ lực hết mình. Đó cũng là điều mà tôi luôn mong muốn duy trì trong các nhóm nghiên cứu sau này.
 

- Có thầy cô nào đã để lại dấu ấn đặc biệt, truyền cảm hứng cho anh trên con đường NCKH sau này?

* Người thầy để lại dấu ấn sâu đậm nhất với tôi chính là thầy Phạm Ngọc Nam, thầy chủ nhiệm lớp tôi - ĐT3 K52. Thầy là người truyền cảm hứng và có ảnh hưởng lớn đến lựa chọn chuyên ngành của tôi. Sau này, tôi may mắn được vào phòng lab của thầy nghiên cứu về hệ thống nhúng. Thầy luôn cập nhật những hướng nghiên cứu mới nhất, giúp tôi tích lũy nhiều kiến thức bổ ích. Nhờ vậy, tôi được nhận vào làm việc tại Fsoft trước khi tốt nghiệp và trở thành một trong sáu thành viên được lựa chọn làm việc tại Panasonic.

Thầy còn có một khả năng đặc biệt mà tôi rất ngưỡng mộ, đó là nhớ tên tất cả sinh viên ngay từ lần đầu gặp mặt. Thầy cũng là một “cây văn nghệ” với giọng hát xuất sắc. Đôi khi tôi thấy vui vì trùng tên với thầy!

- Nếu được mô tả ngắn gọn “tinh thần Bách khoa” mà anh đã trải qua, anh sẽ dùng những từ nào?

* Cố gắng, kiên trì, sáng tạo!

Con đường NCKH: Vui, buồn, vất vả và những khoảnh khắc vinh dự

- Từ Bách khoa Hà Nội đến ĐH Soongsil (Hàn Quốc) và sau đó là ĐH Aalto, anh đã vượt qua những khó khăn nào để thích nghi và khẳng định bản thân trong môi trường học thuật quốc tế?

* Khi nhìn lại gần 20 năm học tập và nghiên cứu, trong tôi ùa về rất nhiều ký ức, có niềm vui, nỗi buồn, cả sự vất vả lẫn những khoảnh khắc vinh dự!
 

Từ Bách khoa Hà Nội đến Soongsil: Đây là bước ngoặt lớn, khi tôi chuyển hướng nghiên cứu hệ thống nhúng sang trường điện từ. Thời gian đầu ở Soongsil khá khó khăn. Thường chỉ có tôi là sinh viên nước ngoài nên nhiều môn học chuyên ngành các giáo sư vẫn giảng dạy bằng tiếng Hàn. Tôi buộc phải tự học hầu hết bằng giáo trình tiếng Anh để thi qua các môn, duy trì học bổng và bổ sung kiến thức chuyên môn. Chính giai đoạn này rèn cho tôi khả năng tự học. Và tôi tin rằng, mọi thứ đều có thể tự học: Không học thì không biết, học rồi sẽ biết.

8 năm ở Hàn Quốc là quãng thanh xuân đẹp nhất, tôi vừa học vừa chơi hết mình và kết bạn với nhiều người bạn xa xứ chân thành.

Giai đoạn cuối khi bảo vệ luận án tiến sĩ, áp lực khiến tôi quá tải. May mắn thay, tôi gặp bạn gái, sau này là vợ tôi. Cô ấy giúp tôi cân bằng, cùng tham gia nhiều hoạt động sinh viên và hoàn thành tốt luận án, trở thành sinh viên quốc tế đầu tiên tốt nghiệp tiến sĩ tại lab.

Từ Soongsil đến Aalto: Tôi may mắn vượt qua nhiều ứng viên để được nhận làm việc sau tiến sĩ tại nhóm nghiên cứu danh tiếng của GS. Sergei Tretyakov và GS. Constantin Simovski. Ở Soongsil, tôi làm nhiều nghiên cứu ứng dụng, còn ở Aalto, tôi được đào sâu vào nghiên cứu cơ bản, hướng đến gốc rễ của vấn đề. Các công bố của tôi cũng chuyển dần từ các tạp chí IEEE sang Physics. Đây chính là bước trưởng thành lớn trong tư duy nghiên cứu.

Mỗi nơi cho tôi một bài học: Ở Hàn Quốc là sự nhanh nhạy, giàu tính ứng dụng; ở Phần Lan là sự căn bản, sâu sắc, khuyến khích khám phá lý thuyết mới.
 

- Nhìn lại chặng đường hơn 10 năm nghiên cứu về truyền năng lượng không dây, anten và metamaterials, anh thấy đâu là bước ngoặt lớn nhất trong sự nghiệp khoa học của mình?

* Bước ngoặt đầu tiên là khi tôi bắt đầu du học Hàn Quốc, tiếp cận công nghệ truyền năng lượng không dây với đầy nhiệt huyết tuổi trẻ. Sau đó là dấu mốc quan trọng giai đoạn làm Postdoc tại ĐH Aalto, tôi không chỉ đào sâu lý thuyết mà còn học cách nhìn thấu tận gốc rễ của một vấn đề nghiên cứu. Đặc biệt, được làm việc cùng hai giáo sư lỗi lạc Sergei Tretyakov và Constantin Simovski là cơ hội quý báu nhất trong sự nghiệp của tôi. Dù nay các thầy đã nghỉ hưu, tôi vẫn duy trì hợp tác với hai giáo sư trong nhiều dự án khác nhau.

- Các công trình nghiên cứu của anh về truyền năng lượng không dây trong y sinh và robot tự động đã được quốc tế ghi nhận. Anh có thể chia sẻ một nghiên cứu tiêu biểu mà anh tâm đắc nhất?

* Công trình tôi tâm đắc nhất là nghiên cứu cùng các đồng nghiệp và hai giáo sư ở ĐH Aalto, công bố một lý thuyết tổng quát nhất cho công nghệ truyền năng lượng không dây. Bài báo được đăng năm 2023 và được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Với tôi, công trình này không chỉ đóng góp về mặt học thuật mà còn mở ra nhiều hướng ứng dụng tiềm năng trong nhiều lĩnh vực như y sinh, robot, tự động…
 

- Với vai trò tham gia nhiều dự án R2B (Research-to-Business), theo anh, việc chuyển giao nghiên cứu sang ứng dụng thực tế mang lại giá trị như thế nào cho xã hội?

* Tôi luôn mong muốn những kết quả nghiên cứu của tôi có thể đi ra khỏi phòng thí nghiệm để phục vụ đời sống thực tế. Nghiên cứu thực sự ý nghĩa khi giải quyết được vấn đề của xã hội. Rất may, hướng nghiên cứu của tôi có tính ứng dụng cao, và tôi đã nhận được quỹ hỗ trợ 700.000 EUR từ tổ chức Business Finland để phát triển nghiên cứu ra sản phẩm thương mại. Nhờ đó đã giúp tôi xin được đầu tư để thành lập công ty khởi nghiệp bây giờ. Điều đó cho thấy các ý tưởng khoa học hoàn toàn có thể trở thành giải pháp thiết thực cho cộng đồng.

- Anh mong muốn trong tương lai sẽ đóng góp thế nào cho khoa học và công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực truyền năng lượng không dây và ứng dụng y tế?

* Trong tương lai, tôi mong muốn tiếp tục phát triển các nghiên cứu về truyền năng lượng không dây, hướng mạnh vào ứng dụng trong y sinh, xe điện và robot. Tôi hy vọng công nghệ này có thể góp phần hỗ trợ y tế, cải thiện chất lượng cuộc sống và tạo ra những giải pháp công nghệ bền vững, mang lại lợi ích thiết thực cho con người.
 

“Sinh viên Bách khoa nếu có cơ hội, hãy bay nhé!”

- Anh có lời khuyên nào dành cho sinh viên Bách khoa hiện nay – những người đang ấp ủ ước mơ nghiên cứu và hội nhập quốc tế?

* Nếu bạn ước mơ theo con đường nghiên cứu và học thuật, hội nhập quốc tế, hãy vạch rõ lộ trình, lên kế hoạch, tìm hiểu thông tin chi tiết về ngành học, giáo sư danh tiếng về lĩnh vực đó, tiếp cận sớm với các chuyên gia trong lĩnh vực. Và nếu có bất kì cơ hội nào, hãy bay nhé! Rất nhiều cánh cửa sẽ mở ra với bạn.

- Theo anh, để trở thành một nhà khoa học thành công, sinh viên cần rèn luyện những phẩm chất nào ngay từ khi còn ngồi trên ghế giảng đường?

* Tôi nghĩ đó là rèn luyện khả năng tự học. Rồi sẽ đến lúc mọi vấn đề mình đang nghiên cứu sẽ không còn ai để hỏi nữa, và mình sẽ là một trong những người phải giải quyết các vấn đề đó. Nên khả năng tự học, tự giải quyết vấn đề từ sớm sẽ giúp ích rất nhiều cho sự nghiệp nghiên cứu sau này.
 

- Anh đã và đang kết nối với Bách khoa và sinh viên Bách khoa như thế nào?

* Dù hiện tại đang sinh sống và làm việc ở Phần Lan, trong tôi, Bách khoa Hà Nội luôn là ngôi nhà đầu tiên của tri thức, nơi sản sinh ra rất nhiều nhân tài của đất nước. Tôi mong trong tương lai có cơ hội được trở về giảng dạy và truyền cảm hứng cho sinh viên. Tôi cũng đang hợp tác nghiên cứu với PGS. Lê Minh Thùy – Trường Điện - Điện tử, đồng hướng dẫn các bạn sinh viên trong lab của cô về hướng nghiên cứu truyền năng lượng không dây và thu thập năng lượng.

Tôi tin rằng, chính thế hệ trẻ Bách khoa sẽ là lực lượng tạo nên những bước tiến mới cho khoa học Việt Nam trong tương lai.
 

Nhà khoa học Hà Văn Nam – CSV Bách khoa K52 Điện tử Viễn thông   * Tiến sĩ ĐH Soongsil (Hàn Quốc, 2019), hiện là Nhà nghiên cứu/ học giả thỉnh giảng tại ĐH Aalto (Phần Lan). * Giám đốc công nghệ (CTO) công ty startup về truyền năng lượng không dây. * Chuyên gia về truyền năng lượng không dây (WPT) cho robot, thiết bị y sinh và thu hoạch năng lượng. * Chủ trì/tham gia nhiều dự án quốc tế do Academy of Finland, Business Finland, Huawei và NRF Korea tài trợ. * Tác giả nhiều công bố quốc tế trên IEEE, Physical Review Applied, Applied Physics Letters… * Giải Best Paper tại IEEE Wireless Power Transfer Conference 2020; sở hữu 6 bằng sáng chế quốc tế. * Bài báo được trích dẫn nhiều nhất trên IEEE MW Technology Letters và featured article trên IEEE OJAP năm 2025