Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công là sự kiện trọng đại của đất nước, hòa cùng tinh thần tích cực hướng đến thành công của Đại hội Đảng bộ các cấp và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Nhân dịp này, xin trân trọng giới thiệu bài viết của PGS. Huỳnh Quyết Thắng, Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội với tiêu đề “Tinh thần Cách mạng tháng Tám trong tầm nhìn phát triển kỷ nguyên mới”.
Sau hơn 80 năm chịu sự đô hộ của thực dân Pháp, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã làm nên bước ngoặt lịch sử, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc.
Trong bối cảnh đất nước vừa trải qua nạn đói Ất Dậu, nhân dân còn phải oằn mình dưới ách áp bức của chế độ phong kiến, thực dân và phát xít, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là một kỳ tích vĩ đại, để lại những bài học lịch sử vô giá.
Tròn 80 năm đã trôi qua, tinh thần và ý nghĩa của Cách mạng Tháng Tám 1945 vẫn tỏa sáng, trở thành động lực trong suốt hành trình bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất Tổ quốc, đồng thời soi đường cho công cuộc đổi mới, hội nhập và khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hùng cường trong kỷ nguyên mới.
Những bài học lịch sử sâu sắc của Cách mạng tháng Tám
Bài học đầu tiên và sâu sắc nhất chính là vai trò lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc hoạch định đường lối chiến lược đúng đắn, kịp thời đưa ra những quyết sách phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của đất nước. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945 bắt nguồn từ bước chuyển mang tính quyết định tại Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5-1941) do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trực tiếp triệu tập và chủ trì ngay sau khi Người trở về Tổ quốc. Hội nghị đã xác định nhiệm vụ giải phóng dân tộc, giành độc lập và xây dựng Nhà nước Dân chủ Cộng hòa là mục tiêu tối cao, cấp thiết, phải đặt lên hàng đầu.
Bài học tiếp theo là về việc phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, dựa trên truyền thống yêu nước nồng nàn và nền tảng văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Muốn giải phóng dân tộc thì trước hết phải tập hợp được sức mạnh của toàn dân tộc. Với tư tưởng đó, Mặt trận dân tộc thống nhất mang tên Việt Nam Độc lập Đồng minh (Việt Minh) ra đời, chủ trương đoàn kết tất cả các giai cấp, tầng lớp, không phân biệt, cùng hướng đến mục tiêu cao nhất là “cứu quốc”. Thực tiễn Cách mạng Tháng Tám cho thấy, chính sự đồng lòng, đồng sức của nhân dân đã tạo nên sức mạnh chủ đạo để giành chính quyền, mở ra nền độc lập dân tộc.
Một bài học lớn khác là biết kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Nguồn lực nội sinh của dân tộc giữ vai trò quyết định, nhưng để thành công, cần tận dụng và gắn kết với các xu thế tiến bộ, thời cơ thuận lợi của thời đại. Năm 1945, phát xít Nhật đã gạt bỏ thực dân Pháp để trực tiếp chiếm Đông Dương, nhưng ngay sau đó, chiến thắng của phe Đồng minh trong Chiến tranh thế giới thứ hai đã buộc Nhật Bản phải đầu hàng vào tháng 8-1945. Chính biến động quốc tế ấy đã tạo nên thời cơ “ngàn năm có một”, để nhân dân Việt Nam vùng lên giành lại chính quyền, làm nên thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám.
Một bài học hết sức quan trọng là nghệ thuật chuẩn bị và kịp thời chớp lấy thời cơ cách mạng. Lý luận và thực tiễn đều chỉ ra rằng, nếu bỏ lỡ thời cơ thì không thể đi đến thành công. Khi phát xít Nhật đảo chính Pháp để độc chiếm Đông Dương vào tháng 3-1945, Thường vụ Trung ương Đảng đã kịp thời ban hành Chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” (12/3/1945), chủ trương khẩn trương xây dựng lực lượng và chuẩn bị khởi nghĩa. Trước những biến động mau lẹ của tình hình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập.”
Đến giữa tháng 8-1945, khi Nhật Bản đầu hàng vô điều kiện Đồng minh (15/8/1945), Việt Minh đã ngay lập tức triệu tập Đại hội quốc dân tại Tân Trào, thành lập Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch, và hiệu triệu đồng bào cả nước vùng lên. Nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng, nắm bắt tình hình sâu sát và quyết định kịp thời của Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh, toàn dân tộc đã đồng loạt khởi nghĩa, giành chính quyền chỉ trong vòng nửa tháng Tám lịch sử.
Thực tiễn chứng minh, Cách mạng Tháng Tám không thể diễn ra sớm hơn, cũng không thể muộn hơn: nếu muộn, quân Đồng minh đã kịp kéo vào Đông Dương; nếu sớm, thì chưa đủ điều kiện chín muồi. Chính sự nhạy bén, chớp thời cơ đúng lúc đã đưa dân tộc Việt Nam từ thân phận nô lệ thành một quốc gia độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 2-9-1945 tại Quảng trường Ba Đình lịch sử.
Tinh thần Cách mạng tháng Tám trong tầm nhìn kỷ nguyên mới
Trải qua chặng đường 80 năm lịch sử, những bài học của Cách mạng tháng Tám chưa bao giờ giảm đi tính thời sự. Không những thế, đó luôn là cơ sở lý luận vững chắc, để kiến tạo nền tảng cho sự phát triển của đất nước. Nhất là khi đất nước đang đứng trước kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, phồn vinh.
Đối với bài học về vai trò lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, việc kiên định nền tảng tư tưởng chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh luôn được xác định là cơ sở vững chắc để hoạch định đường lối chiến lược đúng đắn. Trước yêu cầu đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng không ngừng được chú trọng. Cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí được triển khai quyết liệt, góp phần làm cho Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh. Để rồi, như lời căn dặn của Bác Hồ, “Đảng ta là đạo đức, là văn minh”, thực sự trở thành ngọn cờ tiên phong, đại diện cho lợi ích và khát vọng của toàn dân tộc.
Đối với bài học về phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã khẳng định rằng sức mạnh dân tộc bắt nguồn từ sự gắn kết của mọi tầng lớp nhân dân trên nền tảng những giá trị cốt lõi chung. Đó là lòng yêu nước nồng nàn, bản sắc văn hóa đậm đà và niềm tự hào dân tộc. Trong bối cảnh mới, tinh thần ấy tiếp tục được phát huy thông qua việc xây dựng và thực thi các chính sách phát triển bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các giai tầng, vùng miền, để “không ai bị bỏ lại phía sau”, qua đó củng cố khối đại đoàn kết toàn dân – nguồn sức mạnh vô địch của dân tộc Việt Nam.
Đối với bài học về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, Cách mạng Tháng Tám đã chứng minh rằng sức mạnh nội sinh của dân tộc luôn giữ vai trò quyết định, nhưng để thành công cần biết gắn kết và phát huy các xu thế tiến bộ của thời đại. Trong bối cảnh thế giới ngày nay, bên cạnh những thành tựu vượt bậc của cách mạng công nghiệp và hội nhập toàn cầu, vẫn tồn tại nhiều mâu thuẫn, cạnh tranh chiến lược và thách thức phi truyền thống. Bài học từ Cách mạng Tháng Tám nhắc nhở chúng ta phải kiên định “đường lối ngoại giao cây tre”, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự cường; đồng thời tích cực, chủ động hội nhập quốc tế. Trên nền tảng đó, nguyên tắc bất biến là bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia – dân tộc, giữ vững chủ quyền, đồng thời ứng phó linh hoạt trước những biến động khó lường của thời đại.
Đối với bài học về nắm bắt và khai thác thời cơ, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã khẳng định rằng để thành công phải biết chuẩn bị chu đáo, đồng thời kiên quyết đưa ra những quyết sách đột phá, phù hợp với điều kiện cụ thể. Bài học ấy vẫn còn nguyên giá trị trong công cuộc phát triển đất nước hôm nay. Đảng ta đã xác định, để kịp thời tận dụng cơ hội từ tiềm năng của dân tộc và xu thế vận động của thời đại, không thể chậm trễ trong cải cách thể chế, tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị quốc gia. Chỉ khi chủ động chớp lấy thời cơ, chúng ta mới có thể tạo ra những bước phát triển vượt bậc, đưa đất nước tiến nhanh, tiến vững chắc trên con đường giàu mạnh, phồn vinh. Đồng thời, tầm nhìn chiến lược phát triển được thể hiện qua 04 trụ cột:
Đây là những quyết sách có tính hệ thống, tác động toàn diện vào nền khoa học công nghê, kinh tế - xã hội và thể chế quốc gia, phù hợp với lợi ích của nhân dân và đáp ứng xu thế phát triển hiện đại.
Đại học Bách khoa Hà Nội trong dòng chảy lịch sử của đất nước
Hòa chung vào tiến trình phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới, Đại học Bách khoa Hà Nội mang trên mình sứ mệnh của một cơ sở giáo dục đại học hàng đầu về kỹ thuật – công nghệ, nơi đào tạo và bồi dưỡng những thế hệ trí thức với phẩm chất ưu tú, đủ năng lực đóng góp vào công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, đồng thời kiến tạo nên những giá trị bền vững cho cộng đồng và nhân loại.
Những bài học trường tồn từ Cách mạng Tháng Tám 1945, khi được soi chiếu vào tầm nhìn phát triển của thời đại ngày nay, đã trở thành kim chỉ nam cho Đại học Bách khoa Hà Nội trong việc xác lập phương châm hành động, định hình chiến lược và triển khai các giải pháp đổi mới sáng tạo. Đó chính là sự gắn kết giữa truyền thống và hiện đại, giữa lý tưởng độc lập – tự cường của dân tộc với khát vọng phát triển, hội nhập và vươn tầm quốc tế của Đại học Bách khoa Hà Nội trong kỷ nguyên mới.
Về bài học phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng và sự quản trị thống nhất trong bộ máy tổ chức, Đại học Bách khoa Hà Nội đã khẳng định quan điểm “Một Bách khoa Hà Nội” – Tinh, gọn, hiệu quả. Đây không chỉ là mô hình quản trị hiện đại phù hợp với xu hướng đổi mới của đất nước, mà còn là nền tảng để tạo nên sự thống nhất ý chí và hành động, bảo đảm Nhà trường hoàn thành trọng trách mà Đảng và Chính phủ giao phó. Trên tinh thần “Trách nhiệm với đất nước, cam kết với cộng đồng”, Bách khoa Hà Nội kiên định theo đuổi sứ mạng đào tạo nhân tài, phát triển khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên mới.
Về bài học phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết, Đại học Bách khoa Hà Nội xác định triết lý giáo dục hướng về con người, phát huy tiềm năng và sở trường của đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhà khoa học, đồng thời đặt người học ở vị trí trung tâm. Nhà trường kiến tạo môi trường tri thức gắn với các giá trị văn hóa và nhân văn, nơi mọi thành viên cùng chung khát vọng sáng tạo và cống hiến.
Tại Đại học Bách khoa Hà Nội, phương châm được khẳng định rõ: “Nhà trường làm nền tảng – Người thầy là chủ thể, là động lực sáng tạo – Người học là trung tâm”. Trong môi trường ấy, người thầy được tôn vinh theo truyền thống tôn sư trọng đạo, được phát huy tối đa năng lực dẫn dắt và sáng tạo; còn người học được trao cơ hội học tập, khám phá và trải nghiệm trong những điều kiện tốt nhất, để “Vì thành công của người học, để người thầy tỏa sáng”. Đây chính là sức mạnh đoàn kết đặc thù, kết nối cộng đồng Bách khoa trong hành trình kiến tạo tri thức và khẳng định giá trị Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Khi tất cả cùng gắn kết và cùng đạt được thành tựu, thì đó chính là một khối thống nhất với sức mạnh bứt phá, đóng góp cho sự phát triển của Nhà trường, sự hưng thịnh của đất nước và tiến bộ chung của xã hội.
Về bài học kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, Đại học Bách khoa Hà Nội xác định phương châm “kết nối khu vực, hội nhập toàn cầu” như một giải pháp chiến lược. Nhà trường thúc đẩy quốc tế hóa toàn diện: thu hút chuyên gia và người học xuất sắc từ khắp nơi trên thế giới, trở thành điểm đến học thuật uy tín của cộng đồng quốc tế, đồng thời tham gia nghiên cứu, giải quyết các vấn đề khoa học – công nghệ có tầm ảnh hưởng khu vực và toàn cầu.
Tuy nhiên, trong tiến trình quốc tế hóa ấy, Đại học Bách khoa Hà Nội luôn đặc biệt coi trọng sức mạnh nội tại – đó là văn hóa Bách khoa, là các giá trị cốt lõi của người Bách khoa. Nhà trường kiên định quan điểm: để phát triển bền vững phải “vun đắp, phát huy giá trị truyền thống và danh tiếng của Đại học Bách khoa Hà Nội và người Bách khoa”. Chính sự kết hợp hài hòa giữa nội lực bền vững và ngoại lực thời đại sẽ giúp Bách khoa Hà Nội vững vàng hội nhập, đồng thời khẳng định bản lĩnh và vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.
Về bài học nắm bắt, kiến tạo và kịp thời khai thác thời cơ. Đại học Bách khoa Hà Nội đang đứng trước cơ hội lớn khi được Chính phủ định hướng phát triển vào nhóm cơ sở giáo dục đại học hàng đầu châu Á và đứng đầu mạng lưới cơ sở đào tạo xuất sắc về AI và công nghệ bán dẫn. Để nắm bắt thời cơ, kịp thời triển khai những quyết sách đột phá, có ý nghĩa chiến lược, Đảng bộ Đại học đã ban hành Nghị quyết chuyên đề số 86-NQ/ĐU ngày 31/3/2025 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bên cạnh đó, Hội đồng Đại học đã ban hành “Chiến lược phát triển Đại học Bách khoa Hà Nội giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2045” tại Nghị quyết số 24/NQ-HĐĐH ngày 16/6/2025.
Những Nghị quyết được ban hành có vai trò định hướng cho hoạt động của Đại học Bách khoa Hà Nội, nhằm hiện thực hóa các mục tiêu phát triển đột phá, khẳng định vị thế tiên phong trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.
-------------------------------------------------
Trải qua 80 năm, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã để lại những bài học lịch sử vô giá, được đúc kết từ quá trình đấu tranh kiên cường của nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
Những bài học sâu sắc ấy đang tiếp tục được Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng sáng tạo trong điều kiện mới, trở thành kim chỉ nam cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Đối với một cơ sở giáo dục đại học giàu truyền thống như Đại học Bách khoa Hà Nội, đó cũng chính là giá trị phương pháp luận nền tảng, định hướng cho Nhà trường trên hành trình vươn tầm đại học đẳng cấp châu lục, dựa trên những giá trị cốt lõi: “Trách nhiệm – Sáng tạo – Chính trực – Xuất sắc”.
Một chặng đường lịch sử đã qua, từ khát vọng độc lập, tự do đến tầm nhìn kỷ nguyên mới: phát triển giàu mạnh, thịnh vượng cho Tổ quốc, cùng với tâm thế mới cho con người Việt Nam – tự tin, bản lĩnh, sánh vai với bạn bè quốc tế – như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong đợi.
PGS. Huỳnh Quyết Thắng
Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn